Կայքը դեռ գտնվում է փորձարկման փուլում։
The site is still under testing.

Պաթանատոմի մասնագիտությունն անհնար է պատկերացնել առանց անկեղծության

Պաթանատոմի մասնագիտությունն անհնար է պատկերացնել առանց անկեղծության

Պաթանատոմիական ախտորոշումները բժշկության հիմնաքարերն են: Եթե տասնամյակներ առաջ կարողանում էին միայն շոշափելով կամ լսելով ախտորոշել կամ բուժել, ապա 21-րդ դարում բժիշկը պետք է հստակ իմանա, թե ինչ հիվանդություն է բուժում: Ախտաբանական անատոմիան հենց այդ հնարավորությունն է ընձեռում մասնագետներին: Եվ որքան այդ ծառայությունը մոտ է բժշկագիտության վերջին նվաճումներին, այնքան ախտորոշումներն ավելի ճշգրիտ են, իսկ բուժումն առավել արդյունավետ: Նելլի Խոստիկյանի անունը սերտորեն է կապված մեր երկրում պաթանատոմիական ծառայության կայացման և զարգացման հետ: Բժիշկ-գիտնականը գրեթե վեց տասնամյակ առողջապահական համակարգում է: Դժվար է պատկերացնել, որ առաջին հայացքից նրբազգաց և զգայուն այս կինը հանգամանքների բերումով տարիներ առաջ ճակատագրական որոշում կայացրեց, և որպես նեղ մասնագիտացում ընտրեց պաթանատոմիան: ԵՊԲՀ ախտաբանական անատոմիայի և կլինիկական մորֆոլոգիայի ամբիոնի վարիչն օրեր առաջ համալրել է ռուսական «Архив патологии» միջազգային գիտական ամսագրի խմբագրական խորհրդի կազմը: Անվանի մասնագետին խորհրդի կազմում ընդգրկվելու համար առաջադրել է գիտական հրատարակության գլխավոր խմբագիր, պրոֆեսոր, ակադեմիկոս, ՌԴ մասնագիտական կրթության դաշնային պետական կրթական հաստատության Պաթոլոգիական անատոմիայի բաժնի ղեկավար Գեորգի Ֆրանկը: Սա Նելլի Խոստիկյանի գիտամանկավարժական ոլորտում գրանցած հաջողությունների ընդամենը մի փոքր մասն է: Պահանջված մասնագետի հետ զրուցեցինք իր անցած ուղու և առաջիկա ծրագրերի մասին։

Ընտանիքն ամենամեծ հարստությունն է
Նրա նախնիները Արևմտյան Հայաստանից են` Վանից: Մայրը՝ Գեղանուշ Խոստիկյանը, ճատարապետ էր, աշխատել է Ալեքսանդր Թամանյանի արհեստանոցում, հայրը` Գուրգեն Խոստիկյանը, հաջողված դեղագետ էր, դեղաբան: Խոստիկյան ազգանունը շատերին ճանաչելի է նաև նրա հորեղբոր որդու՝ կինոյի, հեռուստատեսության և թատրոնի հայ անվանի դերասան Արմեն Խոստիկյանի շնորհիվ։ Արմեն Խոստիկյանի հայրը՝ Միսաք Խոստիկյանը ևս ժամանակի ուսյալ մարդկանցից էր, ով կրթություն է ստացել Շվեյցարիայում, Գերմանիայի Բեռնի համալսարանում: Նա առիթ է ունեցել ճանաչելու հայ մեծանուն կոմպոզիտոր, երաժշտագետ Կոմիտասին, ինչպես նաև նախորդ դարի 20-ական թվականներին ապրող և ստեղծագործող առաջադեմ մի շարք անհատների:
Երկարամյա պաթանատոմի երկու որդիներն էլ հաջողված գործունեություն են ծավալում։ Արմեն Ավոյանը ԵՊԲՀ շրջանավարտ է, ճանաչված ուրոլոգ, իսկ Հովհաննես Ավոյանի անունը տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում հայտնի է ոչ միայն Հայաստանում, այլև մեր երկրի սահմաններից դուրս։ Նա համաշխարհային ճանաչում ունեցող ընկերություններից մեկի համահիմնադիրն է։ Նելլի Խոստիկյանը ոգևորվում է իր երեխաների և թոռների հաջողություններով: Սակայն չորս թոռներից ոչ ոք չընտրեց բժշկի մասնագիտությունը: Ուրախությամբ է խոստովանում, որ առանձնակի ջերմ հարաբերություններ ունի նաև հարսների հետ։

ԵՊԲՀ-ն՝ երկրորդ ընտանիք
Պրոֆեսոր Արտաշես Բեգլարյանի անվան ԵՊԲՀ ախտաբանական անատոմիայի և կլինիկական մորֆոլոգիայի ամբիոնում Նելլի Խոստիկյանն աշխատում է 1965 թվականից, իսկ 2006 թվականից մինչև օրս ղեկավարում է այն: Ինչպես նշեցինք նյութի սկզբում, չնայած նրբազգաց և զգայուն լինելուն, ինտերնատուրան ավարտելուց հետո որոշ ժամանակ մանկաբույժ աշխատելուց հետո նա ընդունվել է կլինիկական օրդինատուրա՝ հիստոքիմիայի գծով:
ԱՄՆ կենսագրական ինստիտուտի կողմից ճանաչվել է «Տարվա կին» և «Տարվա կին մասնագետ» (2001): Պարգևատրվել է ԵՊԲՀ, ԱՄՆ նոր հազարամյակի պատվո ոսկե մեդալներով: Երկար տարիներ զբաղեցրել է ՀՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր պաթանատոմի պաշտոնը: Առողջապահության համակարգում երկարատև, անբասիր աշխատանքի, բժշկագիտության զարգացման և կադրերի պատրաստման գործում ներդրած գնահատելի ավանդի համար, մասնագիտական բարձր պատրաստվածության և պատասխանատվության համար ՀՀ ԱՆ գլխավոր պաթանատոմ Նելլի Խոստիկյանը ՀՀ առողջապահության նախարարության կողմից 2015 և 2017թթ. պարգևատրել է պատվոգրերով:
Պրոֆեսորը հեղինակ է մի շարք ուսումնամեթոդական ձեռնարկների: Միայն 2016 թվականի վերջին լույս է տեսել նրա «Կլինիկական մորֆոլոգիա» դասագիրքը, որով սովորում են ապագա բժիշկները 6-րդ կուրսում: Նախքան այս հայալեզու աշխատության հրատարակումը «Կլինիկական մորֆոլոգիա» դասընթացը միայն ռուսերենով էր իրականացվում:
Պատահական չէ, որ բուհի 100-ամյա հոբելյանին ընդառաջ իր ղեկավարած ամբիոնն էլ ամփոփում է կատարած աշխատանքն ու ուրվագծում հետագա անելիքները։
«Ախտաբանական անատոմիայի և կլինիկական մորֆոլոգիայի ամբիոնը վերջին տարիներին համալրվել է երիտասարդ կադրերով, պետք է նշեմ, որ այս ոլորտը գնալով գրավիչ է դառնում երիտասարդների համար, այդ մասին է վկայում նաև կլինիկական օրդինատորների աճող թիվը»,- ասում է պրոֆեսորը:
Ամբիոնում երեք լեզուներով մշակվել է մոդուլային ծրագիր ՝ Ընդհանուր բժշկության և Ստոմատոլոգիական ֆակուլտետների 3-րդ և 6-րդ կուրսերի համար։ Մայրաքաղաքի տարբեր բուժհաստատություններում յոթ կլինիկական բազա ունեցող ամբիոնում վերջին տարիներին պաշտպանվել է 5 թեկնածուական և 2 դոկտորական թեզ: Համալրվել է դասախոսական կազմը, որի գերակշիռ մասը գիտության թեկնածուներ են և դոկտորներ։ Վերջին 3 տարիների ընթացքում ամբիոնը տարբեր պարբերականներում տպագրել է ավելի քան 70 գիտական հոդված: Նելլի Խոստիկյանը մեծ ոգևորությամբ է ընդգծում, որ վերջին տարիներին նոր շունչ է ստացել նաև ամբիոնի ուսանողական գիտական խմբակը, որն օրեր առաջ անցկացվող «Գիտության շաբաթ 2017» գիտաժողովին չորս գիտական ինքնուրույն աշխատանք է ներկայացրել: Ամբիոնի դասախոսական կազմի ուսերին է դրված նաև մեր երկրում պաթանատոմիական ծառայության իրականացումը։ Մասնագետները պարբերաբար վերապատրաստվում են Մոսկվայում, Սանկտ Պետերբուրգում, Ավստրիայում, Բելգիայում, Գերմանիայում, ԱՄՆ-ում, կլինիկական գործունեություն են ծավալում հանրապետության առաջատար բժշկական կենտրոններում: Նելլի Խոստիկյանը ղեկավարում է նաև «Հայ ախտաբան-անատոմների և ախտահյուսվածքաբանների ասոցիացիա» հասարակական կազմակերպությունը, որի կորիզն ամբիոնի պրոֆեսորադասախոսական կազմն է։
ԵՊԲՀ-ն անվանի մասնագետի երկրորդ ընտանիքն է։ Նրա գնահատմամբ՝ հարազատ բուհը մշտապես աչքի է ընկել իր բարձր վարկանիշով, լավ մասնագետներով և արժանի շրջանավարտներով: Բուհի խոսուն հոբելյանին ընդառաջ, նա հիշում է նաև այն երախտավորներին, որոնք կայացրել են համալսարանը դժվարին տարիներին:
Այդ երախտավորներից է Վարվառա (Վարդուհի) Գաբրիելյանը: ՀՍԽՀ վաստակավոր բժիշկը Հայաստանում ախտաբանական անատոմիայի գիտական դպրոցի կազմակերպիչներից է, բժշկական ինստիտուտի ախտաբանական անատոմիայի երկարամյա ամբիոնի վարիչ, ՀԽՍՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր ախտաբան անատոմը:
Ամբիոնի կայացման գործում իր մեծ ներդրումն ունի նաև շուրջ 20 տարի (1963-1985թթ.) այն ղեկավարած, ՀԽՍՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր ախտաբան-անատոմ և Ախտաբան-անատոմների գիտական ընկերության նախագահ Արտաշես Բեգլարյանը, ում կիսանդրին 2012թ.-ից որդիների նախաձեռնությամբ կանգնեցված է ամբիոնի մուտքի առաջ: Ամբիոնի պատմության էջերում իր կարևոր դերակատարումն ունի նաև 1986-2006թթ. Ախտաբանական անատոմիայի և կլինիկական մորֆոլոգիայի ամբիոնի վարիչ Նորայր Վարդազարյանը: Ավագ սերնդի շատ ախտաբան անատոմներ են ծանոթացել մասնագիտության առանձնահատկություններին, կայացել հենց այս և շատ այլ անվանի մարդկանց շնորհիվ:
Նշենք, որ ամբիոնում գործում է հանրապետության միակ պաթանատոմիական թանգարանը, որն ուշագրավ է ոչ միայն ապագա բժիշկների, այլև այցելուների համար: Այստեղ ֆարմալինի լուծույթով մշակել և հատուկ պայմաններում պահպանվում են մարմնի տարբեր մասերի, օրգանների ցուցանմուշներ, որոնք անհրաժեշտ են առարկայի խորը ուսումնասիրման, դասապրոցեսի, ինչպես նաև քննությունների ընթացքում սովորողների գիտելիքները ստուգելու համար:
Ի դեպ, բժիշկներ էին նաև տիկին Խոստիկյանի հորաքույրն ու նրա ամուսինը: Նրանցից ժառանգություն ստացած բժշկական հարուստ գրադարանը նա տեղակայել է ամբիոնի կլինիկական բազաներից մեկում՝ «Արմենիա» հանրապետական բժշկական կենտրոնում:

Պաթանատոմիայի նպատակն ամենևին էլ միայն դիահերձումը չէ
Պաթանատոմիայի նպատակն ամենևին էլ միայն դիահերձումը չէ։ Հիշյալ ծառայությունը, մահվան ճշգրիտ պարզաբանման պատճառներից զատ, նպատակ ունի ուսումնասիրել և ախտորոշել հիվանդությունները, շատ դեպքերում նշել դրանց բուժման հնարավոր մեթոդները։ Այսինքն՝ այս ծառայությունն ունի նաև բուժմանը նպաստելու և գիտական բնույթի խնդիրները լուծելու նպատակներ:
Նելլի Խոստիկյանի խոսքով ՝ պաթանատոմիական եզրակացությունները հաճախ մաթեմատիկական ճշգրտության են հասնում, պաթանատոմիան առհասարակ ավելի շատ ճշգրիտ գիտություն է, որը պահանջում է համալիր մոտեցում:
Այս մասնագիտությունն ընտրած կլինիկական օրդինատորներին մասնագիտության մասին առավել լայն պատկերացում կազմելու համար նա խորհուրդ է տալիս կարդալ Արթուր Հեյլի «Վերջնական ախտորոշում» վեպը, որը գեղարվեստական ձևով է նկարագրում ծեր պաթանատոմի ապրումները մի երեխայի վերջնական ախտորոշումը հասկանալու բարդ գործընթացում:
Չնայած տասնամյակներ են անցել, բայց Նելլի Խոստիկյանը լավ է հիշում առաջին դիահերձումը, խոստովանում է, որ չնայած որոշ չափով սպառել է զգայունությունը կլինիցիստի պրակտիկ գործունեության ընթացքում, սակայն չի դադարել հուզվել յուրաքանչյուր բարդ դեպքի վերլուծության կամ ուսումնասիրման ժամանակ: Նա հաստատում է ռուս անվանի ախտաբան անատոմ Ալեքսեյ Պոլունինի խոսքերը, որ ախտաբանական անատոմիան գիտություն է, ոչ թե մեռած, այլ հիվանդ վիճակում գտնվող կենդանի մարմնի մասին: Բժիշկ-գիտնականն իր մասնագիտության մեջ ամենից շատ կարևորում է անկեղծությունը, մարդկային բարձր հատկանիշները: Մեծ սիրով պահպանում է կապը տարբեր տարիների իր ուսանողների և գործընկերների հետ:
Բանիմաց մասնագետը վստահ է,որ առհասարակ ոչ միայն բժշկագիտության, այլև յուրաքանչյուր ոլորտում հաջողության հասնելու համար պետք է լինել հավակնոտ, դրական իմաստով ամբիցիոզ և ձգտել հասնել նորանոր բարձունքների կամ, ինչպես ասում են անգլերենում, պետք է փորձես «ստեղծել ինքդ քեզ»:

Հեղինակ՝ ՏԱԹԵՎԻԿ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
Լուսանկարները՝ ՆԵԼԼԻ ԽՈՍՏԻԿՅԱՆԻ անձնական արխիվից

 

yemek tarifleri betgaranti hititbet betgaranti betpark betpark betpark aviator betorder rokubet betpas bankobet giriş betpas aviator supertotobet betpas betpas betgaranti atlasbet kolaybet “Betgaranti” rokubet marsbahis