Դեղագետի մասնագիտությունը բժշկագիտության ոլորտի կարևոր մասնագիտություններից է, քանի որ այս ոլորտի մասնագետների աշխատանքի վերջնարդյունքն առնչվում է մարդկանց առողջության ու կյանքի հետ:
2006 թվականին հիմնադրված ԵՊԲՀ դեղագործության կառավարման ամբիոնը ապագա դեղագետներին տալիս է տեսական գիտելիքներ և գործնական հմտություններ դեղագործական գործունեության կազմակերպման, դեղագործական մարկեթինգի, էկոնոմիկայի և կառավարման բնագավառների մասին:
Դեղագործության կառավարման ամբիոնի վարիչ Մարգարիտա Բեգլարյանի հետ զրուցել ենք ամբիոնի կատարած աշխատանքների, գործունեության մասին:
– Ինչպե՞ս եք ընտրել դեղագետի մասնագիտությունը:
-1981 թվականին գերազանցությամբ ավարտեցի դպրոցը և ընդունվեցի մայր բուհ: Դիմել եմ բուժական ֆակուլտետ, սակայն հանգամանքների բերումով, նաև հայրիկիս խորհրդով որոշեցի ընտրել դեղագետի մասնագիտությունը: Ուսանողական տարիներին, բացի մեր դասընթացներից, ընդգրկվել եմ ֆիզիկական դաստիարակության ամբիոնի սեկցիայում: Ուսանողական տարիներին առավոտյան ժամը 6:30 արդեն բժշկական համալսարանում էի. մարզվում էինք մարզադահլիճում (մարմնամարզություն, վազք, բասկետբոլ, հրաձգություն, նռնակի նետում և այլ մարզաձևեր) և լող՝ համալսարանի լողավազանում: Այնուհետև ժամը 9:00-ին գնում էի դասի, դասերից հետո՝ գրադարան, երեկոյան 18.00-ն էլ՝ «Մեդիկուս» վոկալ-կամերային անսամբլի երաժշտության, երգի ու պարի փորձերն էին: Մենք երաժշտական փառատոների ենք մասնակցել, հյուրախաղերով հանդես եկել Չեխիայում, Բուլղարիայում, Լատվիայում, Սիրիայում, նկարահանվել Մոսկվայի «Օստանկինո» հեռուստաընկերությունում: Թվում էր, թե դասերս կտուժեն, բայց ոչ. մարդն ինչքան շատ զբաղվածություն ունի, այնքան ճիշտ է կազմակերպում իր օրը: Բուհն ավարտեցի գերազանցությամբ, միաժամանակ ստացա խաղավարի ու սպորտ հրահանգչի (բազմամարտ), նաև՝ վոկալ ինքնագործ խմբերի կազմակերպչի որակավորումներ:
Բուհն ավարտելուց անմիջապես հետո ընդունվեցի աշխատանքի դեղերի տեխնոլոգիայի ամբիոնում: Այս տարվա սեպտեմբերի 1-ին լրացավ 40 տարին, ինչ ես մայր բուհում եմ: 2008թ. Հայաստանում դարձա միակ դեղագետը, որն ունի տնտեսագիտության թեկնածուի գիտական աստիճան: 2010 թվականից առ այսօր դեղագիտության կառավարման ամբիոնի վարիչն եմ: 2017թ. Հայաստանում առաջինն արժանացա «Դեղագիտություն» մասնագիտությամբ դեղագործական գիտությունների դոկտորի գիտական կոչմանը: Այդ դժվարին ճանապարհին ծագած տարատեսակ խնդիրները լուծվեցին ԵՊԲՀ ռեկտոր, պրոֆ. Ա.Ա. Մուրադյանի և իմ գործընկերների աջակցության շնորհիվ:
Նաև «Դեղագիտություն և դեղաբանություն. Կրթություն և գիտություն» ասոցիացիայի նախագահն եմ, որին անդամակցում են դեղագետները և դեղագործները:
-Կպատմե՞ք ինչ գործունեություն է ծավալում ամբիոնը, ներկայացրեք աշխատանքները:
-Ուսանողներին թեմատիկ նյութը մատուցվում է դասախոսությունների, գործնական և ցիկլային պարապմունքների տեսքով՝ դեղագիտական ֆակուլտետի բակալավրիատի 3-րդ, 4-րդ կուրսերում, մագիստրատուրայում և օրդինատուրայում: Մեր առարկան մասնագիտական առարկա է, ուստի պետական ավարտական քննություններ են հանձնվում: Դասավանդում ենք նաև «Հերացի» քոլեջում: Ուսանողները սովորում են, թե ինչ է դեղագործական մարկեթինգը և կառավարումը, դեղագործական գործունեության կազմակերպումը, հաշվապահական հաշվառման հիմունքները, ապրանքագիտությունը և այլն: Ամբիոնի 11 դասախոսներ դասավանդում են նաև վերապատրաստման դասընթացներում, որին մասնակցում են Հայաստանի բոլոր մարզերի դեղատների աշխատակիցները: Գիտական գործունեության մեջ էլ բավականին մեծ հաջողություններ ունենք: Հեղինակավոր դեղագործական ամսագրերում ունենք տպագրված գիտական աշխատանքներ, բազմիցս մասնակցել ենք միջազգային համաժողովների. օրինակ՝ որպես ISPOR ընկերության անդամներ 4 անգամ եվրոպական ամենամյա կոնգրեսների հրավերք ենք ստացել:
-Ի՞նչ դժվարություններ կարող են առաջանալ ուսանողների հետ հարաբերություններում: Ինչպե՞ս կբնորոշեք այսօրվա ուսանողությանը:
-Այսօրվա ուսանողությանը ինչ-որ տեղ մենք ծուլացնում ենք: Իմ սովորելու ժամանակ դասախոսը կարդում էր նյութը, մենք ոչ միայն գրառում էինք անում և սովորում, այլև մեզնից պահանջում էին օգտվել տարբեր գրական աղբյուրներից: Այժմ ունենք էլեկտրոնային գրադարան, որից օգտվում են ուսանողները, և զարմանալի է, որ անգամ այս պայմաններում նրանք կտրվում են քննություններից: Այսօր համացանցը այնքան հնարավորություններ է տալիս ուսանողներին, սակայն նրանց ավելի շատ սոցիալական ցանցերն են գրավում: Չգիտեմ, թե ինչպես պետք է կարողանանք աշխուժացնել մեր երիտասարդությանը սովորելու տեսանկյունից, նաև ֆիզիկական ակտիվություն, առողջ ապրելակերպ սերմանենք: Շատ մտահոգ եմ, այսօրվա երիասարդությունը կարծես մոլորված լինի, ներամփոփ է, ինքնավստահություն չունի, չի արտահայտվում: Հաճախ ես ակտիվ մասնակցություն եմ ունենում բուհական և միջբուհական տարբեր սպորտաձևերի մրցաշարերի՝ ոչ այնքան ինձ համար, որքան որպեսզի օրինակ ծառայեմ մեր երիտասարդությանը: Կցանկանայի, որպեսզի նրանք ավելի ակտիվ և համարձակ լինեն: Եթե դու ուզում ես դառնալ լավ բժիշկ, ստոմատոլոգ, դեղագետ և օգտակար լինես հասարակության համար, ուրեմն պետք է նաև առողջ լինես և երկար ապրես: Կարևոր է ինչպես ֆիզիկական, այնպես էլ մտավոր ակտիվությունը: Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ Ալցհեյմերի հիվանդության հավանականությունը կտրուկ նվազում է այն մարդկանց մոտ, որոնք շախմատ և ինտելլեկտուալ խաղեր են խաղում, մի քանի օտար լեզվի են տիրապետում:
Կյանքդ պետք է հետաքրքիր դարձնես և աշխատանքից, դասերից հետո զբաղվես նրանով, ինչ սիրում ես, ինչպես նաև բարեգործությամբ. անգամ փոքր գումարը կամ նվերը մեծ գոհացում և էներգիա է քեզ տալիս:
-Եթե չընտրեիք դեղագետի մասնագիտությունն, ապա ի՞նչ մասնագիտություն կընտրեիք:
-Արդեն նշեցի, որ դիմել էի բուժական ֆակուլտետ և ցանկանում էի հայրիկիս նման վիրաբույժ դառնալ: Կամ էլ երևի սպորտի ուղղությունը կընտրեի: Դպրոցական տարիներին, երբ զբաղվում էի լող մարզաձևով, մարզիչս ասաց՝ եթե թողնեմ ամեն ինչ (երաժշտական դպրոց և այլն) ու զբաղվեմ միայն լողով, ապա նվազագույնը Հայաստանի չեմպիոն կդառնամ: Չգիտեմ ճիշտ եմ արել, թե ոչ, բայց շատ եմ սիրում իմ մասնագիտությունը և հպարտ եմ, որ դեղագետ եմ: Բուհում ստացած գիտելիքները հիմք են հանդիսանում ինքնակրթության համար: Ովքեր կարծում են բուհում ստացած գիտելիքները բավական են, սխալվում են: Բժշկությունն ու դեղագիտությունը շատ արագ են փոխվում, և եթե դու կանգ առար՝ հետ ես գնալու: Դեղագետի մասնագիտությունը գիտելիքներից բացի պահանջում է նաև մարդասիրություն, հոգատարություն, ապրումակցում, բարյացկամություն և համբերություն: Դեղատան աշխատակիցը բացի որակյալ դեղեր իրացնելուց, ճիշտ խորհրդատեղեկատվական ծառայություն պետք է մատուցի: Նա երբեք չպետք է իր վրա վերցնի բժշկի գործառույթը. պետք է տարբերակի, թե որ դեպքում կարող է բաց թողնել առանց դեղատոմսի տրվող դեղ, այսինքն կառավարի ինքնաբուժումը, իսկ որ դեպքում՝ հիվանդին անհապաղ ուղղորդի բժշկի մոտ:
-Ձեր երեխաներին ի՞նչ մասնագիտություն եք խորհուրդ տվել ընտրել:
– Ես ու ամուսինս (անասնաբույժ, դեղագործ, հեղինակային երգիչ, նկարիչ) երբեք չենք ուղղորդել նրանց: Երկու որդիներս էլ մեր պես սիրում են ամեն ինչ փորձել. եթե գտնում են, որ իրենցը չէ՝ անցնում են առաջ: Նրանք Ֆիզմաթ դպրոցի, ԵՊՀ-ի և Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի շրջանավարտներ են: Աշխատում են որպես ծրագրավորող և դասավանդում են իրենց մասնագիտությամբ:
