Թեև աշխարհում 2000 թվականից մալարիայի հիվանդացությունը զգալիորեն նվազել է, այն շարունակում է մնալ բազմաթիվ երկրների հանրային առողջապահության գերակա խնդիրներից մեկը:
Մալարիան կյանքին սպառնացող հիվանդություն է, որը տարածվում է մարդկանց շրջանում մոծակների որոշ տեսակների միջոցով: Այն հիմնականում հանդիպում է արևադարձային երկրներում և այն կանխարգելելի ու բուժելի է։
Ախտանիշները կարող են լինել թեթևից մինչև կյանքին սպառնացող: Մեղմ ախտանշաններն են՝ ջերմությունը, դողը և գլխացավը։ Լուրջ ախտանշաններն են հոգնածությունը, շփոթվածության զգացումը, նոպաները և շնչառության դժվարությունը: Նորածինները, մինչև 5 տարեկան երեխաները, հղի կանայք և ՄԻԱՎ-ով կամ ՁԻԱՀ-ով հիվանդ մարդիկ ավելի մեծ ռիսկի են ենթարկվում և ավելի ծանր են տանում վարակը:
Համաձայն Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության մալարիայի վերաբերյալ վերջին զեկույցի՝ 2021թ.-ին գրանցվել է մալարիայի 247 միլիոն դեպք՝ 2020թ.-ի 245 միլիոն դեպքի համեմատ: 2021թ.-ին մալարիայից մահացածների թիվը կազմել է 619.000՝ 2020 թվականի 625.000-ի համեմատ: Համաճարակի 2 տարիների ընթացքում (2020-2021) COVID-ի հետ կապված խափանումները հանգեցրել են մոտ 13 միլիոն մալարիայի ավելի շատ դեպքերի և 63.000-ով ավելի մալարիայից մահվան դեպքերի:
ԱՀԿ-ի Աֆրիկյան տարածաշրջանը շարունակում է կրել մալարիայի համաշխարհային բեռի անհամաչափ բարձր բաժինը: 2021թ.-ին տարածաշրջանում գրանցվել է մալարիայի բոլոր դեպքերի մոտ 95%-ը և մահերի 96%-ը: Տարածաշրջանում մալարիայից մահացածների մոտ 80%-ը բաժին է ընկնում մինչև 5 տարեկան երեխաներին: Աֆրիկյան 4 երկրներին բաժին է ընկել աշխարհում մալարիայից մահացածների կեսից մի փոքր ավելին՝ Նիգերիային (31,3%), Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությանը (12,6%), Տանզանիայի Միացյալ Հանրապետությանը (4,1%) և Նիգերին (3,9%):
Ինչպես այլ վարակիչ հիվանդությունների, այնպես էլ մալարիայի դեպքում պայքարի լավագույն միջոցը շարունակում է մնալ պատվաստումը:
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից հաստատված պատվաստանյութը, որը ստացել է RTS,S/AS01 անվանումը` համարվելով անվտանգ և արդյունավետ մահերի և հիվանդության ծանր ընթացքի նվազեցման համար, 2019 թվականից ի վեր Գանայում, Քենիայում և Մալավիում 1.7 միլիոն երեխայի արդեն հասանելի է դարձել:
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը վերջերս հայտարարել է, որ մալարիայի դեմ երկար սպասված պատվաստանյութը հասանելի կդառնա Աֆրիկյան ևս 12 երկրում առաջիկա 2 տարվա ընթացքում, ինչը, հնարավոր է, կփրկի տասնյակ հազարավոր կյանքեր: Այժմ այն կտրվի Բենինին, Բուրկինա Ֆասոյին, Բուրունդիին, Կամերունին, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությանը, Լիբերիային, Նիգերին, Սիերա Լեոնեին և Ուգանդային, որոնց պատվաստանյութի ամբողջական չափաբաժինները կմատակարարվեն մինչև այս տարվա վերջ։
Ըստ Յունիսեֆի իմունիզացիայի գործադիր տնօրեն Է.Թ.Լեմանգոնի հայտնած կարծիքի՝ այս պատվաստանյութը կօգնի պայքարել մի հիվանդության դեմ, որն Աֆրիկայում ամեն տարի սպանում է գրեթե կես միլիոն 5 և ավելի փոքր տարիքի երեխաների:
«Մալարիայի դեմ աշխարհի առաջին պատվաստանյութի նախնական 18 միլիոն չափաբաժինները հատկացվել են այն երկրներին, որտեղ երեխաների հիվանդանալու և մալարիայից մահանալու ռիսկն ամենաբարձրն է եղել»,- ասվում է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության և ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի համատեղ հայտարարության մեջ:
«Այս պատվաստանյութը կարող է շատ ազդեցիկ լինել մալարիայի դեմ պայքարում, և երբ լայնորեն կիրառվի այլ միջամտությունների հետ զուգահեռ, այն կարող է ամեն տարի կանխել տասնյակ հազարավոր մահեր»- նշված է հայտարարոթւյան մեջ:
Հայաստանում 2006թ.-ից մալարիայի տեղական դեպքեր չեն արձանագրվել, և 2011թ.-ին Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը Հայաստանին վկայագրել է` որպես մալարիայից ազատ տարածք: Այնուամենայնիվ, ամեն տարի հանրապետությունում արձանագրվում են բերովի դեպքեր, մասնավորապես` 2020-2022թթ.-ին արձանագրվել է մալարիայի 6 բերովի դեպք:
Հարկ է նշել, որ ներկայում ընթացող գլոբալ կլիմայական փոփոխությունները, որոնց «Հերացի» վերլուծականը մի քանի անգամ անդրադարձել է, կարող են հանգեցնել մալարիայի տարածման աշխարհագրության փոփոխությանը, այդ իսկ պատճառով պետությունների հանրային առողջության համար պատասխանատու կառույցները պետք է մշտապես պահպանեն զգոնությունը: