Արհեստական բանականությունը մինչև 2050 թվականը հիմնարար կերպով կփոխակերպի համաշխարհային աշխատուժը /PwC-ի, McKinsey-ի և Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի վերջին զեկույցներ/։ Գնահատականները ցույց են տալիս, որ ներկայիս աշխատատեղերի մինչև 60%-ը արհեստական բանականության պատճառով կպահանջի զգալի հարմարվողականություն։ Ավտոմատացումը և ինտելեկտուալ համակարգերը կդառնան աշխատավայրի անբաժանելի մասը։
Գնահատականները տարբեր են, բայց փորձագետները համաձայն են, որ ԱԲ-ի միջոցով աշխատատեղերի մեծ մասը վերափոխելու համար կպահանջվի 10-ից 30 տարի: Կանխատեսվում է, որ մինչև 2045 թվականը աշխատատեղերի մինչև 50%-ը կարող է ամբողջությամբ ավտոմատացվել արհեստական բանականության և ռոբոտաշինության միջոցով:
Հաշվի առնելով 2022 թվականի վերջին ChatGPT-ի թողարկումից ի վեր արհեստական բանականության գործիքների արագ առաջընթացը, մարդիկ մտածում են արհեստական բանականության՝ որոշակի մասնագիտություններ փոխարինելու ներուժի մասին՝ փորձելով պարզել, թե արդյոք նորաստեղծ տեխնոլոգիան փոխելու է մարդկանց աշխատանքի ձևը և, եթե այո, ապա` ինչպես։ Եվ չնայած նման քննարկումների կիզակետում հաճախ հայտնվում է որոշակի աշխատատեղեր նոր տեխնոլոգիաներով փոխարինելու ռիսկը, այդ տեղաշարժերը, ինչպես նաև հասարակության փոփոխությունները, հակված են նաև աշխատանքի նոր հնարավորություններ ստեղծելուն:
Առայժմ զբաղվածության ամենամեծ աճը սպասվում է առողջապահության և սոցիալական աջակցության ոլորտում, որը պայմանավորված է ոչ թե տեխնոլոգիական փոփոխություններով, այլ ավելի շատ ժողովրդագրական տեղաշարժերով։ Բնակչության ծերացման և քրոնիկ հիվանդությունների տարածվածության աճի պատճառով, կանխատեսվում է, որ առողջապահության ավելի լայն ոլորտը մինչև 2034 թվականը կապահովի 1.7 միլիոն նոր աշխատատեղ, որը կազմում է կանխատեսման ժամանակահատվածի ավարտին սպասվող բոլոր նոր աշխատատեղերի մեկ երրորդը։
Առանձին մասնագիտություններին նայելիս այս միտումը նույնպես ակնհայտ է. տնային խնամքի և անձնական խնամքի ոլորտը, կանխատեսումների համաձայն, հաջորդ տասնամյակում կդառնա ամենաարագ զարգացող մասնագիտությունը՝ մինչև 2034 թվականը ստեղծելով 740,000 աշխատատեղ։ Հաշվի առնելով, որ գրանցված բուժքույրերը, բժշկական և առողջապահական ծառայությունների ղեկավարները/մենեջերները, ինչպես նաև որոշ մասնագիտությունների բժիշկները, հատկապես ֆիզիոթերապևտները, նույնպես լավագույն տասնյակում են, պարզ է, որ առողջապահության ոլորտն ամբողջությամբ մոտ ապագայում զբաղվածության աճի հիմնական շարժիչ ուժն է լինելու։
Ո՞ր աշխատատեղերն են առավել վտանգված.ավտոմատացման ռիսկի տակ գտնվող աշխատատեղեր
Արհեստական բանականության ի հայտ գալուց դեռ շատ առաջ, որը շատերի մտավախությամբ կարող է որոշ աշխատատեղեր հնացած և ոչ պիտանի դարձնել, տեխնոլոգիական առաջընթացն արդեն իսկ փոխել էր մարդկանց աշխատանքի ձևը՝ որոշ մասնագիտություններ հետին պլան մղելով կամ իսպառ վերացնելով, և դրան զուգահեռ նորերը ի հայտ բերելով:
Այսպիսով, որո՞նք կարող են լինել հաջորդ աշխատատեղերը: Ամեն տարի ԱՄՆ Աշխատանքի վիճակագրության բյուրոն հրապարակում է իր «Մասնագիտությունների զբաղվածության կանխատեսումները» զեկույցը, որը դիտարկում է ԱՄՆ աշխատաշուկան որպես ամբողջություն հաջորդ 10 տարիների համար՝ կանխատեսելով զբաղվածության փոփոխությունները ըստ մասնագիտությունների և բացահայտելով, թե որ աշխատատեղերն են առավել ռիսկային` ավտոմատացման կամ այլ տեխնոլոգիական և հասարակական փոփոխությունների պատճառով:
Իր վերջին հրատարակությունում, որը ներառում է 2024-2034 թվականները, բյուրոն բացահայտել է չորս մասնագիտական խումբ, որոնք, կանխատեսումների համաձայն, կկորցնեն աշխատատեղերը հաջորդ տասնամյակի ընթացքում. դրանք են գրասենյակային և վարչական աջակցության աշխատատեղերը, արտադրական, վաճառքի և դրանց հետ կապված աշխատատեղերը, ինչպես նաև գյուղատնտեսության, ձկնորսության և անտառտնտեսության ոլորտների որոշ աշխատատեղեր։
Ըստ կանխատեսումների` դրամարկղային աշխատողները, ովքեր կարող են փոխարինվել ինքնասպասարկմամբ աշխատատեղերով, հաջորդ տասնամյակում կունենան զբաղվածության ամենամեծ անկումը՝ 2034 թվականին 313.600-ով պակաս աշխատատեղերով, քան 2024 թվականին։ Ցանկում բարձր տեղ են գրավում նաև գրասենյակային աշխատողների և հաճախորդների սպասարկման ներկայացուցիչների աշխատատեղերը, վերջիններս հատկապես խոցելի են արհեստական բանականությամբ աշխատող հաճախորդների սպասարկման չաթբոտերի աճի նկատմամբ։
Երբ դիտարկում ենք զբաղվածության հարաբերական փոփոխությունները, տեքստային խմբագրիչների և մեքենագրողների (-36 տոկոս), հեռախոսավարների (-27 տոկոս) աշխատատեղերն ամենաարագ անհետացողներն են, այնուամենայնիվ, նրանցից ոչ մեկը չի փոխում իր դիրքը բացարձակ թվերով, քանի որ դրանք ի սկզբանե համեմատաբար հազվագյուտ մասնագիտություններ են եղել:
Աշխատակիցներն ու աշխատանք փնտրողները պետք է այսուհետ կենտրոնանան այն հնարավորությունների վրա, որոնք համատեղում են տեխնոլոգիական հնարավորությունները մարդկային դատողության և բիզնեսի կարիքների հետ։
Եվ չնայած պատմականորեն նոր տեխնոլոգիաները, ի վերջո, ստեղծում են նոր տեսակի և բնույթի աշխատատեղեր, այսօրվա շրջանավարտները անցումային փուլում են գտնվում, և, աշխատաշուկային հարմարվելուն զուգընթաց, նրանք ստիպված են ավելի քիչ թափուր աշխատատեղերի հնարավորություններ ունենալ:
Ընդհանուր առմամբ, չնայած այն հանգամանքին, որ ԱԲ-ն ի վիճակի է փոխարինել շատ աշխատատեղերի, դեռ կան ոլորտներ, որտեղ մարդիկ անփոխարինելի են: Քանի որ մենք շարունակում ենք զարգացնել և կատարելագործել ԱԲ տեխնոլոգիաները, կարևոր է հաշվի առնել ոչ միայն այն, ինչ կարող է անել ԱԲ-ն, այլև այն, թե ինչ պետք է այն անի: Աշխատանքի ոլորտի ապագան, ամենայն հավանականությամբ, կապված կլինի արհեստական բանականության և մարդկային ներուժի համատեղ աշխատանքի հետ, որոնցից յուրաքանչյուրը կօգտագործի իր ուժեղ կողմերը՝ ավելի արդյունավետ և արգասավոր հասարակություն ստեղծելու համար: