Անցած շաբաթ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) զգուշացրել է աշխարհում Դենգե տենդի դեպքերի աճի մասին` պայմանավորված այնպիսի գործոններով, ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխությունը և գլոբալացումը:
Հունիսի 20-ի դրությամբ գրանցվել է Դենգե տենդի ավելի քան 9.6 միլիոն դեպք, որից ավելի քան 19.000-ը` ծանր ընթացքով և ավելի քան 5000 մահ:
Աճը նկատելի էր Ամերիկյան տարածաշրջանում, որտեղ դեպքերի թիվը եռապատկվել է 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Ներկայումս 90 երկրներ ունեն Դենգեի ակտիվ փոխանցում:
Դենգե տենդը, որը դասակարգվում է ԱՀԿ-ի կողմից որպես համաշխարհային 10 սպառնալիքներից մեկը, այսօր սպառնալիք է նաև Եվրոպայի համար, որտեղ հիմնականում արձանագրված դեպքերը կապված են ճանապարհորդության հետ:
2010 թվականից ի վեր գրանցվել են սպորադիկ դեպքեր Խորվաթիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Պորտուգալիայում (Մադեյրա) և Իսպանիայում։ 2023 թվականին Իտալիայում գրանցվել են տեղական դեպքեր։
Համաճարակային ինդեքսը (EI) տարածաշրջանում 2,5 է, ինչը վկայում է հիվանդացության բարձր մակարդակի մասին: Չնայած այն հանգամանքին, որ 2024 թվականին Եվրոպայում ոչ մի դեպք չի գրանցվել հիվանդության տեղական փոխանցմամբ, ամառը փոխանցողի ամենամեծ ակտիվության շրջանն է: Դենգեն տարեկան 390 մլն վարակման դեպքի և 500.000 հոսպիտալացումների պատճառ է ամբողջ աշխարհում՝ լինելով տենդի երկրորդ հիմնական պատճառը էնդեմիկ տարածքներից Եվրոպա վերադարձող ճանապարհորդների մոտ։
Դենգեն վիրուսային վարակ է, որը փոխանցվում է Aedes մոծակների խայթոցների միջոցով, հիմնականում` A.aegypti և A.albopictus (վագրային մոծակ), որոնք ապրում են Կենտրոնական և Հարավային Ամերիկայում, Կարիբյան ավազանի և Հարավային Ասիայի տարածաշրջաններում: Վագրային մոծակը, որը բազմանում է ջրականգերում, հատկապես զգայուն է եղանակային պայմանների նկատմամբ: Նրանց ակտիվության գագաթնակետը տեղի է ունենում մայիսից նոյեմբեր, և դրանց խայթոցները ոչ միայն վարակի փոխանցման առումով են վտանգավոր, այլ կարող են նաև ալերգիկ ռեակցիաներ առաջացնել:
Դենգե տենդը կանխելու համար ԱՀԿ-ն նպաստում է փոխանցողի համապարփակ հսկողությանը, որը ներառում է մոծակների բազմացման վայրերի վերացում` նվազեցնելով մարդկանց շփումը դրանց հետ: Հատուկ միջոցառումները ներառում են` թրթուրների և հասուն մոծակների դեմ պայքար, ինչպես նաև ջրականգերի չորացում: Անհատական մակարդակում խորհուրդ է տրվում օգտագործել տեղային վանող միջոցներ, կենցաղային միջատասպաններ և ցանցեր պատուհանների և դռների վրա:
Ձեզ ենք ներկայացնում «Միքայելյան»-ի անվան համալսարանական հիվանդանոցում գրանցված Դենգե տենդի դեպք:
23տ․ աղջիկն ընդունվել է համալսարանական հիվանդանոցի ինֆեկցիոն բաժանմունք հետևյալ գանգատներով՝ բարձր ջերմություն, դող, արտահայտված հոդացավեր և թուլություն։
Ճանապարհորդական անամնեզից պարզվել է, որ պացիենտը 3 օր առաջ է վերադարձել Բալիից, որտեղ գտնվել է 2 շաբաթ և պարբերաբար ունեցել է մոծակի խայթոցներ։
Վերը նշված գանգատները սկսվել են անմիջապես վերադառնալուց հետո։ Հոսպիտալացման 4-րդ օրը, պացիենտի ջերմությունն իջնում է, սակայն մաշկին առաջանում է հեմոռագիկ ցան և սկսվում է արգանդային արյունահոսություն։ Ընդհանուր վիճակում դիտվում է բացասական դինամիկա։
Ելնելով կլինիկական ախտանիշներից, պրոգրեսիվող լեյկոպենիայից` պացիենտի մոտ նախնական ախտորոշվում է հեմոռագիկ տենդ, Դենգե հարցականով:
Շտապ հաղորդում է տրվում ՀՎԿԱԿ, սակայն այդ պահին ախտորոշիչ որևէ թեստ առակա չլինելու պատճառով, պացիենտին վերջնական ախտորոշում չի դրվում։ Կատարվում է սիմպտոմատիկ բուժում, մի քանի օրից հիվանդի վիճակը կայունանում է և դուրս է գրվում լավացումով։
Այս դեպքը Հայաստանում Դենգե հեմոռագիկ տենդի առաջին կասկածելի դեպքն է, որը ևս մեկ անգամ կարևորում է ճանապարհորդական անամնեզի մանրակրկիտ հավաքագրումը և ախտորոշիչ թեստերի առկայության կարևորությունը։