Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում անցկացվեց «Հայաստանում ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման առողջապահական ասպեկտները» թեմայով համաժողովը, որը նախագահում էր պրոֆեսոր Գեորգի Օկոևը:
Մասնակցում էին վերարտադրողական, մոր և մանկան առողջության պահպանման ոլորտի առաջատար մասնագետներ, ՀՀ առողջապահության նախարարի տեղակալ Արտակ Ջումայանը, գերատեսչության ստորաբաժանումների ղեկավարներ:
«Յուրաքանչյուր երկրում ժողովրդագրական ցուցանիշները հանդիսանում են անվտանգության և տնտեսական կայունության գործոն՝ հաշվի առնելով, որ առանց ճշգրիտ ժողովրդագրական ցուցանիշների հաշվարկի և նրանց փաստացի վերլուծության անհնար է կազմել զարգացման ծրագրեր, անհնար է կազմակերպել պաշտպանություն, անհնար է ձևավորել հեռանկարներ», – լրագրողների հետ զրույցում ընդգծեց ԵՊԲՀ ռեկտոր Արմեն Մուրադյանը։
1924 թվականի ապրիլի 3-ին, նրա խոսքով, հաստատվեց Երևանի գլխավոր հատակագիծը։
«150 հազար բնակչի համար հանճարեղ նվիրյալ Ալեքսանդր Թամանյանը փաստացի կարողացավ տեսնել մայրաքաղաքը և քանակական ու որակական փոփոխությունը՝ գավառական քաղաքից դեպի բնականոն, իր արժեհամակարգին, պատմական արդարությանը համապատասխան մայրաքաղաքի զարգացումը։ 30-40 տարի առաջ նայելով՝ նա կարողացավ ստեղծել մայրաքաղաքի հիմնական ուրվագծերը։ Բայց այդ քաղաքը ձևավորված էր մինչև 150 հազար բնակչի համար, և արդեն իսկ նրա օրոք պարզ էր, որ գլխավոր հատակագիծը պետք է վերանայվեր՝ հաշվի առնելով այն տեմպերը, որոնք զարգացնում էին Երևան քաղաքը», – նշեց Արմեն Մուրադյանը` հիշեցնելով, որ 1977 թվականին արդեն Երևանը Խորհրդային միության եզակի քաղաքներից էր, որ գրանցեց 1 միլիոն բնակիչ։
«Կարծես թե աննախադեպ ծնելիության և ուրբանիզացիայի արդյունքում մենք ունեցանք հսկայական թռիչքային առաջընթաց», – շեշտեց նա։
Քանակական և որակական փոփոխությունները, ռեկտորի համոզմամբ, պահանջում են կառուցվածքային վերլուծություն։
Ազդարարելով մեկնարկը` պրոֆեսոր Մուրադյանը ներկայացրեց «Հայաստանում ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավման առողջապահական ասպեկտները» զեկույցը։
«Վերլուծելով մեր այսօրվա տարիքային կազմը՝ տեսնում ենք, որ 2020թ. 60 և ավելի բարձր տարիքային խմբի բնակչությունն ավելի շատ է, քան 5 տարեկան երեխաների թվաքանակը: Ծայրահեղ մտահոգիչ երևույթ է ոչ թե 60 տարեկանների առկայության հետ կապված, մենք նրանց փայփայելով ուշադրության կենտրոնում ենք պահում, այլ երեխաների թվաքանակի, որովհետև հաջորդ սերունդներին այս երեխաները, ժողովրդական լեզվով ասած, պետք է պահեն. տնտեսական, առողջապահական, անվտանգության տեսանկյունից պետք է ապահովի հենց այս սերունդը: Մենք այս ցուցանիշով ձևավորում ենք մեր երեխաների դժվար կեցությունը, և մեր դժվար ծերությունը՝ հաշվի առնելով, որ քիչ երեխաներ են ծնվում»,-ասաց բուհի ղեկավարը:
Նրա խոսքով՝ կանայք առաջ ծննդաբերում էին միջինը 22 տարեկանում, է, իսկ այժմ 28 տարեկանում, ինչը մտահոգիչ փաստ է.
«Եթե այս տենդենցը շարունակվի՝ 20-30 տարվա մեջ տարիքը կարող է հասնել 35 և բարձր: Մանկաբարձ-գինեկոլոգները կփաստեն, որ 25 տարեկանում մինչև 25 տոկոսն է հնարավոր հղիության առկայությունը, 30 տարեկանում հնարավորությունն իջնում է 20 տոկոսի, 35 տարեկանում ՝ 15 տոկոսի: 35-ից հետո 5 և ավելի նվազ տոկոսի և մարձրանում են քրոմոսամոմային և գենետիկորեն պայմանավորված հիվանդությունների քանակը»:
ԵՊԲՀ ռեկտորն անդրադարձավ նաև վաղաժամ ու մանկական մահացության թվերին, անպտղությանը, ամուսնությունների թվի նվազեցմանը և ամուսնալուծությունների ավելացմանը ՝ շեշտելով մտահոգիչ փաստեր:
«Պտղաբերության գումարային գործակիցը երկու տասնամյակից ավել Հայաստանում զգալի ցածր է պարզ վերարտադրության մակարդակից: Նման անբարենպաստ միտումների պահպանման հետևանքով Հայաստանի բնակչությունը 2100 թվականին կարող է կրճատվել մինչև 1.78»,- շեշտեց նա` խոսելով Էքստրակորպորալ՝ արտամարմնային առաջին բեղմնավորման մասին՝ կարևորելով այդ ծրագրի իրականացումը:
«2004թ. առաջին եռյակը ծնվեց արտամարմնային եղանակով, և դրա հեղինակը պրոֆեսոր Օկոևն էր, մի մարդ, որն այդ նորամուծությունը ներդրեց Հայաստանում և կարողացավ անձնուրաց աշխատանքի արդյունքում հասնել այդ ծրագրի լայն կիրառմանը: Ուզում եմ նաև շեշտել, որ առաջին գերձայնային հետազոտությունն է իրականացրել հենց նա»-նշեց Արմեն Մուրադյանը` հավելելով, որ ժողովրդագրական իրավիճակի բարելավումը պետք է Սահմանադրությամբ ամրագրել որպես պետության քաղաքականության հիմնական նպատակներից մեկը, քանի որ այն ունի ռազմավարական, ազգային անվտանգության խնդիր:
Ամփոփելով իր զեկույցը, պրոֆեսոր Մուրադյանը բոլոր կանանց շնորհավորեց ապրիլի 7-ի առիթով ՝ մաղթելով ամուր առողջություն հորդորեց նվազագույնը երեք բալիկ լույս աշխարհ բերել:
ԵՊԲՀ մասնագիտական և շարունակական կրթության կենտրոնի մանկաբարձության և վերարտադրողական բժշկության ամբիոնի վարիչ, Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն Գեորգի Օկոևը հանդես եկավ «Արտամարմնային բեղմնավորման մեթոդի հիմնադրումը և զարգացումը Հայաստանում» զեկույցով.
«Արտամարմնային բեղմնավորումը անպտղության կլինիկական խնդրի դեպքում կիրառվող գիտական հեղինակավոր մեթոդ է: Ներկայումս ամեն տարի միայն Չինաստանում կատարվում է էմբիրոնների 1 մլն տեղափոխում ԷԿՈ-ից հետո, Եվրոպայում այս թիվը հասնում է 600 հազարի, Ճապոնիայում՝ 500 հազարի, իսկ ԱՄՆ-ում ավելի քան 200 հազար է: Առկա տվյալներով արտամարմնային բեղմնավորման շնորհիվ Միացյալ Նահանգներում ավելի քան 80 հազար երեխա ամեն տարի ծնվում է ԷԿՈ-ի շնորհիվ»:
Պրոֆեսորը հանգամանալից անդրադարձավ արտամարմնային բեղմնավորման ներդրմանը մեր երկրում, ներկայացրեց այս մեթոդի ստեղծման պատմությունն աշխարհում:
Հայաստանում ԷԿՈ-ի ներդրման ծրագրերը սկսվել էին 1994 թվականին.
«Նախապատրաստական աշխատանքները բավական երկար տևեցին օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ բազմաթիվ պատճառներով, որոնց հաղթահարումը բավականին դժվար էր»,- ասաց պրոֆեսոր Օկոևը:
Հայաստանում 2003թ. տեղի ունեցավ մեծ հեղաշրջում օժանդակ վերարտադրողական տեխնոլոգիաների կիրառման բնագավառում, և առաջին անգամ հենց իր ղեկավարած կենտրոնում արտամարմնային բեղմնավորումից հետո գրանցվեց հղիություն, իսկ 2004 թվականին լույս աշխարհ եկավ առաջին եռյակը:
Հաջորդիվ արդեն 2005 թվականին մեր երկրում ներդրվեց «սուրոգատ» կամ «փոխնակ մայրության» ինստիտուտը: Նույն թվականին լույս աշխարհ եկան երեխաներ` ձվաբջիջների դոնորության ծրագրի ներդրումից հետո:
Խոսելով ԷԿՈ-ից հետո հղիության և ծննդաբերության վարման մասին` նա ընդգեց, որ դրանք չեն տարբերվում սովորական դեպքերից: Բարդությունների առաջացումը բժիշկ-գիտնականի փոխանցմամբ` կապված չէ արտամարմնային բեղմնավորման հետ, այլ ծննդկանների տարիքի մեծացման, ինչպես նաև ԷԿՈ բուժառուների շրջանում հաճախ տարածված բազմապտղության հետ:
Տասնամյակներ շարունակ արտամարմնային բեղմնավորումը կապված է նաև հասարակության շրջանում էթիկական հարցերի քննարկման հետ, սակայն այստեղ զեկուցողը կարևորեց յուրաքանչյուր կնոջ երեխա ծնելու իրավունքը և յուրաքանչյոր ընտանիքի այդ երեխային դաստիարակելը:
«Աստղիկ» բժշկական կենտրոնի վերարտադրողական բժշկության կլինիկայի ղեկավար Կարինե Կիրակոսյանը «ՀՀ-ում վերարտադրողաբանության զարգացման մեր տեսլականը» թեմայով զեկույցը ներկայացրեց:
ԵՊԲՀ «Գերձայնային ախտորոշումը մանկաբարձությունում, գինեկոլոգիայում և ֆետալ բժշկությունում» կուրսի վարիչ, պրոֆեսոր Կարինե Թոխունցը ներկայացրեց «Ժամանակակից ուլտրաձայնային ախտորոշման հնարավորությունները վերարտադրողական կորուստների նվազեցման և օժանդակ վերարտադրողական տեխնոլոգիաների արդյունավետության բարձրացման գործում» զեկույցը։
Հաջորդիվ մասնագետների կողմից ներկայացվեցին զեկույցներ ձվարանների գերխթանման համախտանիշի և տրոմբոզների, տղամարդու անպտղության ախտորոշման նոր մեթոդների, ձվաբջջի և սաղմի որակի գնահատման ժամանակակից չափանիշների մասին, խոսվեց բեղմնավորման ինվազիվ մեթոդներից, սաղմերի զարգացման կանգի պատճառներից և լուծման ուղիներից, ինչպես նաև ձվազատման խթանման մի քանի առանձնահատկություններից՝ նյութափոխանակային համախտանիշի, ձվարանների պոլիկիստոզ կազմափոխության և ձվարանների հյուծման համախտանիշի դեպքում:
Բժշկական բուհի կողմից նախաձեռնված համաժողովն անցավ ակտիվ հարցուպատասխանի, մասնագիտական քննարկումների մթնոլորտում` գործող բժիշկների, կլինիկական օրդինատորների մասնակցությամբ:
