Բարձր մասնագիտական գիտելիքներով ու հմտությամբ աչքի ընկնող վարակաբանը ԵՊԲՀ-ն ավարտել է ուղիղ 50 տարի առաջ: Կես դար է ապաքինում, առողջացնում, վերադարձնում է լիարժեք կյանքի: Ինֆեկցիոն հիվանդությունների ամբիոնի դոցենտ Մելանյա Շմավոնյանն իր գործի նվիրյալն է. փաստում են շատերը՝ գործընկերները, կլինիկական օրդինատորները և նաև մարդիկ, ում նա օգնել է:
Լուսանկարների հաստափոր արխիվում ամփոփված են տասնամյակների պատմություն ունեցող հանդիպումները, մասնագիտական հավաքները, ջերմ հիշողությունները, ինչպես նաև բարդ դեպքերի քննարկմանը նվիրված կոնսիլիումները: Բոլորի անունները, ինչպես ընդունված է բժշկական աշխարհում՝ հայրանունները, հանդիպումների ամսաթվերն ու առիթները դեռ թարմ են երկար տարիների փորձ ունեցող բժիշկ-գիտնականի հիշողության մեջ:
1975 թվականին արված սևուսպիտակ լուսանկարում նա առաջիններից էր, որ կատարեց շճաբանական հետազոտություն՝ ալֆաֆետոպրոտեինի որոշում:
«Ցանկացել եմ բժիշկ դառնալ փոքր հասակից: Ինստիտուտը գերազանցությամբ ավարտելուց հետո մեկ տարի ինտերնատուրա անցա թերապիա մասնագիտությամբ, երկու տարի աշխատեցի որպես տեղամասային թերապևտ»,- իր անցած ճանապարհը ներկայացնելիս պատմում է Մելանյա Շմավոնյանը:
Կենսագրական տվյալներ
Նա 1971 թ. գերազանցությամբ ավարտել է ԵՊԲԻ-ի բուժական ֆակուլտետը: 1971-1972 թթ. բժիշկ-ինտերն է եղել հանրապետական հիվանդանոցում: 1972-1974 թթ. Երևանի №4 պոլիկլինիկայի տեղամասային թերապևտն էր: 1974 թ-ից աշխատել է բժիշկների կատարելագործման Երևանի պետական ինստիտուտի ինֆեկցիոն հիվանդությունների ամբիոնում որպես ավագ լաբորանտ: 1975–1976 թթ. նույն ինստիտուտում անցել է մասնագիտացում և ստացել է բժիշկ – ինֆեկցիոնիստի որակավորում: 1977-1994 թթ.- ինֆեկցիոն հիվանդությունների ամբիոնում ասիստենտ էր (1993 թ – ից ԵԲՊԿԻ-ը վերանվանվել է Առողջապահության ազգային ինստիտուտի):, իսկ 1994–2000թթ. նույն ամբիոնի վարիչն էր: 1994–1995 թթ. համատեղության կարգով աշխատել է ԵՊԲՀ-ի ինֆեկցիոն հիվանդությունների ամբիոնում որպես ասիստենտ, իսկ 2000-2009 թթ.նույն ամբիոնի դոցենտ: 2007 թ–ին շնորհվել է դոցենտի գիտական կոչում: 2009-2011թթ. ՀՀ ԱՆ Առողջապահության ազգային ինստիտուտի ինֆեկցիոն հիվանդությունների ամբիոնի վարիչն էր: Բժիշկ-գիտնականը 2011թ. ից դոցենտ է ԵՊԲՀ ինֆեկցիոն հիվանդությունների ամբիոնում: Մասնակցել է ամբիոնի վերապատրաստման արտագնա դացընթացներին հանրապետության մարզերում և Արցախում:
ԱՄՆ ՀՕՖ «ՀՀ մարզերի և ԼՂՀ բժիշկների վերապատրաստում» ծրագրի ինֆեկցիոն հիվանդությունների վարման ղեկավար է: Շուրջ 20 տարի, մինչև 2020 թվականը «Նորք» ինֆեկցիոն հիվանդանոցի մեծահասակների բաժանմունքի վարիչն էր:
Բժիշկ – խորհրդատու է ԵՊԲՀ համալսարանական հիվանդանդանոցներում, հանրապետության այլ բժշկական կազմակերպություններում: Բազմիցս մեկնել է հանրապետության և Արցախի շրջաններ համաճարակային բռնկումների ժամանակ տեղում պրակտիկ օգնություն ցուցաբերելու նպատակով, համագործակցում է տարբեր նեղ մասնագիտացման բժիշկների հետ:
Ակտիվ մասնակցում է հանրապետության բժշկական կյանքին, համագործակցում միջազգային գիտական նախագծերում և ծրագրերում:
Բազմիցս ելույթ է ունեցել տարբեր համաժողովներում: Գիտական գործունեությունը բազմազան է և ընդգրկում է ինֆեկտոլոգիայի զանազան ոլորտները:Հայաստանի հեպատոլոգների ասոցիացիայի անդամ է: 110 գիտական աշխատանքների, ուսումնական, ուսումնա-մեթոդական, մեթոդական ձեռնարկների, 1 ազգային ուղեցույցի և 1 հեղինակային արտոնագրի համահեղինակ է:
Մասնագիտական և շարունակական կրթության կենտրոնի գիտական խորհրդի և նույն ֆակուլտետի ցիկլային մեթոդական հանձնաժողովի անդամ է: Պարգևատրվել է ՀՀ ԱՆ 2005թ, 2012թ պատվոգրերով և ՀՀ ՊՆ Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի 2012թ. պատվոգրով: 2017 թ. ԵՊԲՀ ռեկտորի կողմից պատվոգրով:
Մասնագիտության ընտրությանը նպաստել է մորեղբայրը՝ նախկին ռեկտոր Սոկրատ Հովհաննիսյանը
Քչերը գիտեն, որ մասնագիտության ընտրության հարցում կարևոր դեր է ունեցել հարազատ մորեղբայրը՝ բժշկական ինստիտուտի նախկին ռեկտոր Սոկրատ Հովհաննիսյանը (ղեկավարել է բուհը 4 տարի 1962-1966թթ.): Վաստակաշատ բժիշկը Հայաստանում բժշկական բարձրագույն կրթության կազմակերպիչների և նյարդավիրաբուժության հիմնադիրների շարքում իր պատվավոր տեղն ունի: Հետահայաց Մելանյա Շմավոնյանը խոստովանում է, որ քեռին նպաստել է մասնագիտության ընտրության հարցում, սակայն որևէ ազդեցություն չի ունեցել, ոչ իր՝ բուհ ընդունելության և ոչ էլ հետագայում ուսումնական գործընթացի վրա:
Նշում է, որ ինֆեկցիոնիսիտի՝ վարակաբանի, մասնագիտացումը պատահաբար է ընտրել: Այս ոլորտում գործունեություն է ծավալում 1974 թվականից սկսած: Մասնագիտական տարիների գերակշիռ մասը նա նվիրել է հետբուհական կրթության ոլորտին՝ նպաստելով մասնագետների պատրաստման գործին, որոնք այսօր հաջողել են աշխահի տարբեր անկյուններում՝ ՌԴ-ում, ԱՄՆ-ում, Իսպանիայում, այլուր:
2020 թվականին աշխարհում ու նաև Հայաստանում բռնկված համավարակի հետևանքով գերծանրաբեռնված էր նաև Մելանյա Շմավոնյանի ամեն օրը: Առաջին վարակակիրն ախտորոշվել է հենց իր աշխատավայրում՝ «Նորք» ինֆեկցիոն հիվանդանոցում, որտեղ նա մեծահասակների բաժանմունքի վարիչն էր: Նշում է, որ այս օրերին վարակաբանի մասնագիտության հանդեպ սովորողների ուշադրությունը ևս մեծացել է:
«Բժշկի մասնագիտությունը ծանր և պատասխանատու է: Բժիշկը պետք է լիարժեք նվիրվի իր մասնագիտությանը և այն դարձնի ապրելակերպ, մտածելակերպ»,- ընդգծում է փորձառու մասնագետը՝ հավելելով, որ բժիշկների դեպքում զբաղվածության պատճառով հաճախ սահմանափակվում է ընտանիքին, շրջապատին հատկացված ժամանակը: Բժիշկը՝ ըստ ցանկության, չի կարող պլանավորել իր օրը, քանի որ ամեն ինչ կախված է իրավիճակից՝ բուժօգնություն ցուցաբերելու անհրաժեշտությունից:
Նրա գնահատմամբ՝ ինֆեկցիոն հիվանդություններով հիվանդների հետ աշխատելիս արդյունքը տեսանելի է օր օրի:
Հստակ պատճառաբանություն չկա. գուցե ձևավորված իմունիտետը վարակների հետ տարվող երկար տարիների աշխատանքի արդյունքն է, որի շնորհիվ նրան բարեբախտաբար հաջողվել է խուսափել COVID-19-ով վարակվելուց:
Ուսուցիչներին հիշում է հատուկ երախտագիտությամբ
Ինչպես շատ երախտապարտ և կայացած մարդիկ, այնպես էլ Մելանյա Շմավոնյանն իր անցած ուղին ներկայացնելիս չի կարող չանդրադառնալ ուսուցիչներին, տարբեր սերունդներ ներկայացնող մասնագետներին, որոնք նպաստել են իր աճին ու զարգացմանը: Նրանցից են անվանի բժիշկ-գիտնականներ Ռոզա Կարապետյանը, Անուշավան Ղազազյանը, Զուլիետտա Վոպյանը, Վլադիմիր Նիկիֆորովը, վերջինս նրա գիտական ղեկավարն էր Մոսկվայում: Նա չի կարող չառանձնացնել նաև մի քանի տարի առաջ կյանքից հեռացած, հանրապետության նախկին գլխավոր ինֆեկցիոնիստ Արա Ասոյանին, որի ղեկավարած թիմում համատեղ ջանքերով փրկել են հարյուրավոր կյանքեր:
Բժշկուհու երկու երեխան էլ հեռու չգնացին նրա ընտրած մասնագիտությունից: Տղան՝ ԵՊԲՀ թերապևտիկ ստոմատոլոգիայի ամբիոնի դոցենտ Վահե Ազատյանն է: Դուստրը՝ Թերեզա Ազատյանը, Խ.Աբովյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի Հատուկ մանկավարժության և հոգեբանության ամբիոնի վարիչն է:
Ամուսինը՝ Յուրի Ազատյանը նույնպես անվանի բժիշկ էր, աշխատում էր բժշկական ինստիտուտի Թերապիայի ամբիոնում որպես ավագ գիտաշխատող:
Երեխաների հայրական կողմի տատիկն ու պապիկը ևս բժշկագիտության նվիրյալներ են: Համաճարակաբան Հայրապետ Ազատյանը և լաբորատոր ախտորոշման ոլորտի մասնագետ Թերեզա Հակոբջանյանը:
Այժմ փորձառու բժշկուհին իր կրտսեր գործընկերների հետ, ԵՊԲՀ ռեկտորի նախաձեռնությամբ, մասնագիտական ակտիվ գործունեություն է ծավալում «Հերացի» թիվ 1 համալսարանական հիվանդանոցում՝ որպես բժիշկ-վարակաբան՝ ամեն օր շարունակելով իր ընտրած մարդասիրական առաքելությունը:
Նախագծի հեղինակ Տաթևիկ Գրիգորյան
Լուսանկարները՝ Մելանյա Շմավոնյանի անձնական արխիվից
