Բժշկական կրթության տեսանկյունից ուսումնական գործընթացը լիարժեք իրականացնելու նպատակով կարևոր են ուսանողի գործնական հմտությունները: Համալսարանի հիմնադրման օրվանից կրթական ծրագրի անբաժան մասն է ուսումնական պրակտիկան: Պրակտիկայի դասացուցակներն ապագա բժիշկների և ստոմատոլոգների համար հրապարակվեցին օրեր առաջ, ուշագրավ է, որ այս տարի բոլոր պրակտիկաները կազմակերպվելու են ԵՊԲՀ համալսարանական հիվանդանոցներում:
Պրակտիկայի կազմակերպման, կատարված և սպասվող փոփոխությունների մասին զրուցել ենք ԵՊԲՀ պրակտիկայի բաժնի ղեկավար Խաչատուր Մարգարյանի հետ։
Տարիների ընթացքում պրակտիկայի մոդելը միշտ փոփոխվել է ժամանակներին համահունչ, բայց պատասխանատուների փոխանցմամբ` պրակտիկայի ոլորտը անմասն չէ ավանդույթների ուժից:
«Ամենացայտուն օրինակը, որը կարող եմ մտաբերել, դա այն է, որ առաջին կուրսում պրակտիկա չի կազմակերպվում: Խորհրդային տարիներին դպրոցի ավարտական քննությունները, համալսարանի ընդունելության քննությունները և հաալսարանում դասերի սկիզբը հաջորդել են իրար ոչ մեծ ժամանակային դադարներով: Նոր ընդունված ուսանողները փաստացի հանգստանալու ժամանակ չեն ունեցել, և ավանդաբար առաջին կուրսի ավարտին պրակտիկա չի կազմակերպվել՝ ուսանողներին հանգստի հնարավորություն տալու համար»,-ասում է Խաչատուր Մարգարյանը:
Այժմ համալսարանը «Բուժական գործ» կրթական ծրագրի միջազգային հավատարմագրման ընթացքում է, ակտիվորեն ուսումնասիրվում և ներդրվում են կրթության միջազգային ստանդարտներ:
Հաշվի առնելով, որ բժշկական կրթության արդյունավետ կազմակերպման ուղղությամբ աշխարհը անդադար առաջ է շարժվում՝ բժշկական բուհը որոշել է վերանայել պրակտիկայի կազմակերպման գործող մոտեցումները:
«Այժմ, ընդհանուր բժշկության ֆակուլտետի ուսանողները իրենց ողջ ուսումնառության ընթացքում պրակտիկայի են գնում 2-5-րդ կուրսերում՝ շուրջ 400 ժամով: Սա կազմում է ուսանողների ողջ կրթության ժամանակի 3-4%-ը: Այլ քննարկման հարց է պրակտիկայի բովանդակությունը: Շատ հաճախ ուսանողները և դասախոսները բախվում են պրակտիկայի իրականացման անհնարինության հետ: Գործող մոդելը ակնկալում է ուսանողներից այնպիսի հմտություններ, որոնք իրականության մեջ, պացիենտների հետ աշխատանքում գրեթե անհնար են, իսկ որոշ դեպքերում նաև՝ զավեշտալի: Այն մոտեցումները, որոնք դրված են պրակտիկայի հիմքում, գերազանցապես մշակվել են այլ դարաշրջանում, երբ այլ էին թե՛ պացիենտներին ու ուսանողներին վերաբերվող իրավակարգավորումները, թե՛ բժշկական ֆակուլտետում կրթություն ստացող ուսանողների թիվն ու աշխարհագրությունը, թե՛ պացիենտների վերաբերմունքը առողջապահական համակարգին: Չնայած ժամանակները փոխվել են, այդուհանդերձ, տարիներ շարունակ, այս մոդելը սկզբունքային փոփոխություների չի ենթարկվել: Առկա պատկերի մի մեծ մասնաբաժին պայմանավորված է նաև պրակտիկայի իրականացման գործընթացում ներառված դասախոսական, բժշկական անձնակազմի պատշաճ վարձատրության խնդրով, ինչն ուղղելու որոշումն այլևս կայացված է: Համալսարանը սկսել է «Բուժական գործ» մասնագիտության գործնական բաղադրիչի բարելավման աշխատանքներ, սակայն, մոտ ապագայում անդրադարձ է լինելու նաև ստոմատոլոգիական և դեղագիտական ոլորտներին նույնպես»,-նշում է պրակտիկայի բաժնի ղեկավարը:
Ներկայացնելով, թե ինչ փոփոխություններ են սպասվում պրակտիկայի կազմակերպման համակարգում՝
1․ 2023 թվականի սեպտեմբերից սկսելու է գործել պրակտիկայի իրականացման տրամագծորեն նոր մոդել, որը պահպանելու և որոշ դեպքերում՝ վերականգնելու է ժամանակների լավագույն ավանդույթները՝ միևնույն ժամանակ համապատասխանեցվելով բժշկական կրթության ժամանակակից բոլոր ստանդարտներին:
2․ Ապա՝ պրակտիկա կամ ուսումնաարտադրական պրակտիկա անվանումները այլևս մնում են անցյալում: Ներդրվում է նոր, մինչ այս գոյություն չունեցող կրթաբլոկ՝ գործնական հմտություններ: Շեշտակի ավելացվում է գործնական հմտությունների դասավանդման ժամանակը: Գործնական հմտությունները սկսվելու են դասավանդվել առաջին կուրսից:
3․ Պրակտիկ հմտությունների կրթական բաղադրիչը բաժանվելու է մոդուլների, որոնք իրականացվելու են թե՛ հիվանդանոցներում, թե՛ ուսումնաօժանդակ այլ կառույցներում, ինչպիսիք են սիմուլյացիոն կենտրոնը և նոր բացվող «Model P» ուսումնական վիրահատարանը:
4․ Վերականգնվելու են հերթապահությունները:
5․ Ներդրվելու է այլընտրանքային պրակտիկայի մոդել՝ կամավորությունը: Ուսանողներին հնարավորություն կտրվի այս մոդելով՝ նախապես մշակված ստանդարտներով կամավորական աշխատանք կատարել բժշկական հիմնարկներում, այդ կամավորության ժամերը կարձանագրվեն և կազատեն ուսանողին պարտադիր որոշ մոդուլներից, ինչպես նաև՝ ուսումնառության ավարտին կտրամադրվեն շրջանավարտին՝ հատուկ փաստաթղթային հավելվածի միջոցով:
6․ Գործնական հմտությունների մոդուլներում տեղ է գտնում նաև կլինիկական դեպքի նկարագրության էլեմենտը, որը նախապատրաստելու է ուսանողներին՝ մասնագիտական գործունեության ընթացքում վարժ և գրագետ կատարելու բժշկական քեյսերի նկարագրումը: Գործնական հմտությունների դասավանդման համար կազմվելու են հատուկ ուսումնական ձեռնարկներ և օժանդակ նյութեր, որոնցից առաջինը՝ վիրաբուժական հմտություններինը, արդեն պատրաստ է և գտնվում է հաստատման փուլում:
7․ Հաջորդ փուլերով գործնական հմտությունների պարտադիր բաղադրիչ է նախատեսվում դարձնել նաև պարտադիր մարզային պրակտիկաները, ինչը հնարավորություն կտա ուսանողներին դեռ ուսումնառության ընթացքում ծանոթանալու մարզային առողջապահական առանձնահատկություններին:
8․ Նախատեսվում է շեշտակի ավելացնել արտագա՝ միջազգային պրակտիկայի ծավալները: Նախնական համաձայնություններ կան Վրաստանի բժշկական համալսարանի, ինչպես նաև՝ մի շարք միջազգային կառույցների ու Եվրոպական բժշկական կազմակերպությունների հետ: Այս հնարավորությունների գործարկումը կլինի շուտով, ինչի մասին հավելյալ կիրազեկվի։
9․ Մեկ այլ, շատ կարևոր և ժամանակակից մոդելի ներդրում նույնպես սպասվում է: Դա, այսպես կոչված, ռոտացիոն կլինիկական պրակտիկայի կամ ինտեգրված ինթերնշիփի մոդելն է: Դրա արդյունքում նախատեսվում է կրթության վեց տարվա ընթացքում կազմակերպել գումարային մեկ տարի տևողությամբ ինթերնշիփ, ինչը ավելի դյուրին կդարձնի համալսարանի ավարտական դիպլոմի փոխադրումը աշխարհի առաջատար երկրների առողջապահական համակարգեր:
10․ Կարևորվում են այնպիսի գործիքների ներդրումները, որոնք ուսանողներին կսովորեցնեն ոչ՛ միայն անհրաժեշտ գործնական հմտություններ, այլև կծանոթացնեն պացիենտների խնամքի և անվտանգության հիմնահարցերին: Բժշկական համալսարանի ուսանողը պետք է դեռևս ուսանողական տարիներից ունակ լինի արձագանքելու արտակարգ իրավիճակներին՝ պատրաստ օգնության ձեռք մեկնել իր ավագ գործընկերներին: Հանրապետությունում շատերն են հիշում, որ 1988-ի Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի առաջին ժամերից բժշկականի ուսանողները մեկնել էին դեպքի վայր, գնացել բոլոր հնարավոր հիվանդանոցներ և կանգնել էին իրենց ուսուցիչների կողքին: Նույնն էր ազատագրական պայքարի բոլոր շրջաններում: Ներկայումս գործող շատ անվանի բժիշկներ, ովքեր այն ժամանակ դեռ ուսանող էին, իրենց մասնագիտական մկրտությունը ստացել են հենց այդ դեպքերի ժամանակ: Ուսանողները միշտ պատրաստակամ են, ակտիվ, նպատակասլաց, սակայն, առանց անհրաժեշտ հմտությունների նրանք ոչ միշտ կարող են նույնքան բարիք ստեղծել, որքան կարող էին:
«Համալսարանը իր գերխնդիրն է համարում արդյունավետ, ժամանակակից և միջազգային չափորոշիչներին հարիր բժշկական կրթության տրամադրումը: Մենք վստահաբար կարող ենք լուծել մեր առջև ծառացած բոլոր խնդիրները, ինչի համար մեզ պետք է զինվել համբերությամբ և անտրտունջ աշխատել հանուն ավելի լավ ապագայի»,-ամփոփում է պրակտիկայի կազմակերպման պատասխանատուն: